"Η Αλίκη στη χώρα των νοημάτων" - γράφει ο Απόστολος Ζιώγας

    Η ματιά του Απόστολου Ζιώγα στο "Solidago" μου, εδώ: Η Αλίκη στη χώρα των νοημάτων

ε υ χ α ρ ι σ τ ώ!

© Assimina

ΣΤΑΥΡΟΣ ΣΤΑΜΠΟΓΛΗΣ, τεθλασμένη πόλεως αφή

στην τελευταία εκδοθείσα συλλογή του Σταύρου Σ. Σταμπόγλη, τεθλασμένη πόλεως αφή, εκδόσεις κουκκίδα, ο ποιητής συστήνεται μέσα από τρία ποιητικά πρόσωπα, τρία ύφη γραφής διαφοροποιούμενος υφολογικά των προηγουμένων του  έργων

έχω δηλαδή την εκτίμηση ότι ο οικουμενικός Σ. Σ. Σ. οδοιπορεί περισσότερο ή, στο πιο μεγάλο μέρος της συλλογής, προσωπικά, μη δυνάμενος ωστόσο να απεκδυθεί εντελώς τον κοινωνικό_οικουμενικό χαρακτήρα του λόγου του (δες: σκέψη, ιδέες)

παρακάτω παραθέτω φωτογραφικό απόσπασμα από την συλλογή

και μερικά δικά του και άλλων λόγια για τον ίδιο

[...] η ουσία της δουλειάς του Σταύρου Σταμπόγλη χαρακτηρίζεται από μιαν ευρύτερα διαρθρωμένη ελληνικότητα που σημαίνει ευρύτητα πνεύματος, οικουμενικότητα και βαθειά πολιτική συνείδηση[...]

   Ο τόπος του και οι λέξεις του έχουν τη χθόνια γείωση που συναντάται σε δυο κορυφαίες και συνάμα ιερές τελετουργίες του τόπου μας: την Τραγωδία και το ζεϊμπέκικο [...]

Κωνσταντίνος Α. Κρεμμύδας

Πτήσεις λέξεων

άλλωστε... Προσοχή, οι λέξεις δεν μεταμφιέζονται

Εμβόλιμον

91 - 92

    Το να σταθείς, όχι απλά δίπλα, αλλά καταμεσής του απροστάτευτου, το αντιλαμβάνομαι ως καθήκον και ανάλογα με τις συνθήκες, ως γενναιότητα. Η αποδοχή του χρέους απέναντι στο απροστάτευτο οδηγεί στη μοναξιά. Και η μοναξιά αντιπαλεύεται με την συνεχή δουλειά, την ακατάπαυστη μελέτη και παρατήρηση, την επιφυλακή. [...]

    Ναι, πιστεύω πώς η απαντοχή είναι ένα προνόμιο που ανακουφίζει κατά τον αγώνα επιβίωσης. Πίσω από την έννοια απαντοχή μισοκρύβονται η υπομονή, η καρτερία, η αντοχή, η στήριξη, η ελπίδα. [...]

Σταύρος Σ. Σταμπόγλης στην συνέντευξή του προς την Ειρήνη Ιωαννίδου

Εμβόλιμον

91 - 92

Σταύρος Σ. Σταμπόγλης

όπως σημειώνω και κάτω από το ποίημα: ι΄Δευτέρα ξημερώματα, 

ακούστε τον! ίσως έχει και κάτι από την δική σας φωνή...

 

© Assimina

ΔΗΜΗΤΡΗΣ Γ. ΠΑΠΑΣΤΕΡΓΙΟΥ, Της μιας ανάσας ποιήματα

Ποιητής της οικονομίας του λόγου, μοιάζει η έκτη αυτή συλλογή να αποτελεί την κορυφή την οποία αναζήτησε ο Δημήτρης Παπαστεργίου κι ας είναι τα 58 χαϊκού του, δουλειά ετών

Αναπτυγμένα σε έξι ενότητες

Ο τίτλος της κάθε μιας από αυτές, αρχή ενός χαϊκού που την "εικονογραφεί"-προοικονομεί

Η ΙΙΙ (ΔΩΔΕΚΑ RONIN) και η V (12 ΤΕΑ LIGHTS) συνομιλούν, ή, η ΙΙΙ συναντά και διαλύεται στην V

Είναι τα χαϊκού ο ποιητικός λόγος του αιώνα που διανύεται; 
Είναι ο σύντομος λόγος τους, η ευκολία, χρόνου και λόγου, που απαιτούν οι ταχύτητες πορείας του αιώνα της ηλεκτρονικής επικράτησης; 
Κάποιες ερωτήσεις που θα απαντηθούν στο μέλλον, νομίζω

Προσωπικά θεωρώ ότι τα χαϊκού δεν είναι ο εύπεπτος λιγόλογος ποιητικός τρόπος που φαίνεται

Αρκεί να δώσει κάποιος περισσότερο χρόνο από μιαν ανάσα να αφουγκραστεί το νόημα

Ένας αγριαετός, δε, μου ψιθύρισε πώς ορισμένα από τα 17σύλλαβα της συλλογής διαβάζονται και ανάποδα, από τον τελευταίο στίχο προς την αρχή

Ας ανακαλύψουμε ποια...

Δείγμα:

Ενότητα Ι

Θέμα:  

Βεντάλια θέρους

(και μια πλαγιά σκιερή

να σ' αγναντεύω)

ΝΕΥΜΑ ΣΤΗΝ ΟΔΟ ΑΝΘΕΩΝ

   Σαν οδαλίσκες

μου γνέφουν, των γιασεμιών

  οι συμμορίες.

Ενότητα ΙΙ

MANGA

Τη βροχή κοιτώ

και σένα· φεύγεις γοργά

όπως στα κόμικς.

Ενότητα IV

ΑΠΟΔΟΧΗ

Θαρρώ γερνάω:

Μπρος σε πένθος και ζωή

δεν νιώθω δέος.

Ενότητα VI

ΑΝΑΓΚΑΙΟ ΚΑΚΟ

Για να ανθίσουν

όμορφα οι κερασιές,

πίνουν θάνατο.

***

(Άραγε, ο ποιητής μας επιφυλάσσει στο μέλλον ένα άνοιγμα σε μάκρος των στίχων και ποιημάτων του;

Μια στροφή του "καβαφικού" του χαρακτήρα, σε μια μορφή σεφερικού λόγου; 
Ποιος ξέρει;

Περιμένουμε 🍀 )  

© Assimina

αντί covid19 τακτική - άνοιγμα λειτουργίας φροντιστηρίων: μια υπόθεση

έστω δεκαμελές τμήμα φροντιστηρίου

κι ένας, μόνον ένας, των μαθητών νοσήσει 

πόσα τμήματα σχολείων θα πρέπει να "κλείσουν";

για πόσες ημέρες;

ποια ισοτιμία επιτυγχάνεται και πώς, στην εκπαίδευση όλων;

με ποιον τρόπο και σε πόσο χρόνο θα ανιχνευθούν οι άμεσες επαφές όσων νοσήσουν;

η ερώτηση τρία σε επανάληψη

.

άιντε!

να ξεκουραστούν οι κουρασμένοι

να κουραστούμε οι ακούραστοι

(έχω να δω φίλους από κοντά, από τις 19/01/2020)

υγεία, ρε!

© Assimina

ΣΤΡΑΤΟΣ ΦΟΥΝΤΟΥΛΗΣ, Σημειωματάριο βαρύτητας

ψάχνω, ημέρες, να βρω έναν τρόπο να παρουσιάσω το βιβλίο, το πρώτο βιβλίο του Στράτου Φουντούλη: Σημειωματάριο βαρύτητας, πεζά και άλλα, εκδόσεις ΑΩ με προλόγισμα του Δημήτρη Φύσσα

 ο ίδιος εικαστικός, με διακριτή ταυτότητα στο είδος του, και γραφιάς ηλικίας, ηλικία γραφής, περί τα σαράντα έτη

 δύσκολο να βρω τρόπο, φωτογραφία - κείμενο, που να θεωρώ άξιο του δημιουργήματος και της ιδιαιτερότητάς του ως γραφή

πώς, ας πούμε, να αποδώσω την συγκίνηση, το ξάφνιασμα, να διαβάζω, (παράδειγμα), το τέλος κειμένων του να αποδίδουν την σημαντικότητα του ελάχιστου; του μικρού τρυφερού; του τέλους μιας πλάγιας διερώτησης με τον θόρυβο του ακαριαίου; 

"[...] Θέλω να σου πω κάτι.

Πες μου.

Ο ήλιος είναι το μάτι του θηρίου." (σελ. 26)

"[...] Όλα για τον ελάχιστο σεβασμό στο εισι-
τήριο που κάποιοι έχασαν και που άλλοι

ακόμα κρατούν." (σελ.  58)

 

"[...] Τι κίνδυνος να χαθούν τέτοια
ταξίδια, τέτοιες βουβές Παρασκευές που
λάμψεις επέστρεφαν στα όνειρά μας. Είχαμε
πολλά χαρίσματα· θυμάσαι εκείνο το λεπτό
στη βροχή;

"Κουμπώσου", είπες. (σελ. 64)

Ξεκίνησα να τον διαβάζω το 2013

2014 τον συστήνω, μαζί με τρεις ακόμη ποιητές, στις τότε φβ επαφές μου 

Το 2017 διαβάζοντας Γιώργο Χειμωνά, μια σειρά ανυπότακτων συνειρμών τους οποίους δεν μπορώ να ανακαλέσω σήμερα, με κάνουν και γράφω με έξαψη το παρακάτω κείμενο:

"ο Χειμωνάς, ο Στράτος κι η γρια Σταθού"

διαβάζω ΓΧ και σκέφτομαι πως ο ΣτΦ σήκωσε τις τελείες του Χ, σαν κοτσύφι ή χελιδόνι ή έστω ένα χνούδι λεύκας που πάνω του αισθητοποιείται η καταχωρημένη ήδη άνοιξη έξω από τα παράθυρά μου, κι έπειτα λέω: Κύριοι, ναι! Κύριοι άνθρωποι, ότι κι αν γράψουμε, ποίηση είναι η γριά Βαγγελία που βαδίζει τις οδούς της γειτονιάς μας, βαστώντας το μπαστούνι της σαν το τρίτο πόδι του άντρα της που έχει χαθεί κι η Σταθού που κάνει συντροφιά στους ηλικιωμένους της πι χαράς τις ώρες του δυτικού φωτός, κι εκεί ησυχάζω για την ώρα ._

2021 και με χαρά και τιμή κρατάω στα χέρια μου το πρώτο του βιβλίο: Σημειωματάριο βαρύτητας" Το προλόγισμα του Δ Φύσσα λέει ό,τι πρέπει να ειπωθεί για τον δημιουργό και το έργο του αυτό Το κείμενο, δε, του οπισθόφυλλου αποτελεί χαρακτηριστικό του Φουντούλη  δείγμα σκέψης-έκφρασης, τόσον που να με αναγκάσει να πω: αυτό είναι πορτραίτο του:

"Το ότι άλλοι έζησαν για λογαριασμό μου το 

όνειρο είναι ευρέως γνωστό. Αυτό όμως που 

παντελώς αγνοείτε είναι ότι ουδεμία συμ-

μετοχή δήλωσα στον τρόμο σας μπρος στη 

ζωή, αντιθέτως ήμουν παρών κάθε φορά που 

εκφραστήκατε με αυτοσαρκασμό. Ελπίζω δε 

να δεχτείτε ότι υπήρξατε σφάλματα μέσα 

στην πλάνη που σας προσέφερα, γιατί εγώ 

δεν έζησα 

ποτέ."

Χαρά, λοιπόν, και τιμή, που, αν δεν έπνιγα τον αυθορμητισμό μου, θα ανακοίνωνα με τον γνώριμο οπαδικό μου τρόπο δήλωσης ενθουσιασμού: ο Στράτος Φουντούλης επιτέλους στο χαρτί! όλε!

Στράτο, συγχαρητήρια! Να αγαπηθεί!

© Assimina

συγκροτημένος

είναι μια βασική ιδιότητα του κυρίου Σωτήρη Τσιόδρα

έχω προσέξει ακόμη και την θέση των χεριών του όταν μιλούσε στην

τηλεόραση ή κατόπιν, συνοδεύοντας στο Νοσοκομείο Αττικόν

συγκροτημένος

ο λόγος που με κέρδισε

το ένοιωθα σαν οφειλή να δημοσιοποιήσω αυτήν την εκτίμησή μου

καλή συνέχεια, τύχη και δύναμη σε όλους μας!

© Assimina

αντι-covid19 εμβολιασμός

πρόσθεσα ξανά το "θα" στο λεξιλόγιό μου

αυτό

τέλος.

© Assimina Lambrakou

ΒΑΣΙΛΗΣ ΠΕΖΕΡΙΔΗΣ - ένας στίχος

Ο κρεμασμένος ξεχάστηκε στο δέντρο.

Τώρα θα ψηλώνει μαζί του.

Βασίλης Πεζερίδης

-

μού δώσανε αυτό το δίστιχο, από τηλεφώνου

τον ποιητή τον έψαξα, δεν βρήκα στοιχεία γι' αυτόν

από τηλεφώνου, πάλι, ενημερώθηκα πώς έχει αρκετά βιβλία 

αλλά κανένα περιοδικό της εποχής του 

δεν δέχτηκε να δημοσιεύσει δουλειά του / γιατί;

βρήκα τον συγκεκριμένο στίχο, μαχαίρι στο διάφραγμα

έτσι ελέγχω την βαρύτητα λόγων και ύφους κάποιου:

από το βάθος της πληγής στο διάφραγμα

τους ανθρώπους που φτιάχνουν τέτοιους στίχους

αλλά πορεύονται μόνοι τους, 

οι "αγορές" τους απομονώνουν περισσότερο από όσο μόνοι ήδη είναι

και... τους πίνουν το αίμα, αδειάζουν την ψυχή τους, την κλέβουν

την κλέβουν να ή και κατασκευάζουν τη δική τους

και γίνονται εκείνοι οι ..."σπουδαίοι", ω! εταιρεία...

καληνύχτα

 

© Assimina

Φραγκίσκη Αμπατζοπούλου, Οι «αποχαιρετισμοί» του Δημήτρη Ελευθεράκη

αναδημοσίευση από το ηλεκτρονικό frear, 2ο τεύχος 

Οι «αποχαιρετισμοί» του Δημήτρη Ελευθεράκη

Η απώλεια του Δημήτρη Ελευθεράκη είναι μεγάλη και βαρύνουσα. Χάσαμε έναν ποιητή που έδωσε μορφή σε έναν λόγο που σπανίζει, τον λόγο «για τα έσχατα πράγματα» [1]. Το ποιητικό του σύμπαν, κατοικημένο από νεκρούς ποιητές και τις μετενσαρκώσεις τους, από ψυχές «αγγέλων που λαμπαδιάζουν» και από «εσταυρωμένους σαλτιμπάγκους», είναι απερίφραστα εκτεθειμένο στα έσχατα. Τα πρόσωπα των μεγάλων ποιητικών μύθων εκείνος τα ανταμώνει στην αρχέγονη ερημία κι εκεί ανασμιλεύει, σαν ταπεινός ιχνηλάτης, τη μορφή του Ομήρου, του Οβίδιου, του Μάντελσταμ, του Παστερνάκ, των ποιητών που νίκησε ο Άδης αλλά όχι ο χρόνος.

    Όσο γι’ αυτήν εδώ την ψυχή, μακάρι να μην ταξιδέψει

    προς τα πάνω ή προς τα κάτω παρά μόνο διαβαίνοντας

    την εύκρατη κοιλάδα των μετενσαρκώσεων

    να φέρει μαζί της τα μικρά σωματίδια ενός ραγισμένου δοχείου

    ένα δροσερό πρωινό που κάποιος θα βλέπει

    το μακρύ μανίκι του να ξεχειλίζει

    από εκείνο το ζώο που είναι το χέρι του

    («Μετενσαρκώσεις», Άσπρα μήλα)

Ο Δημήτρης Ελευθεράκης ασκήθηκε σε μια ποίηση που θα την ονόμαζα «των αποχαιρετισμών». Το 2005 στη Θεσσαλονίκη έγραψε μια σειρά με ποιήματα αφιερωμένα σε Ρώσους ποιητές. Ήταν τα ποιήματα της συλλογής Η Στέππα. Τα πρωτοδιαβάσαμε σε χειρόγραφο [2]. Ήσαν ποιήματα που επιχειρούσαν με μεγάλη ένταση την μυστική επανένωση με τον Άλλο μέσα από τη μεταφορική και υπαινικτική γλώσσα της ποίησης. Οι Ρώσοι ποιητές ήσαν εκείνοι που βίωσαν περισσότερο από άλλους στον αιώνα μας τον κατατρεγμό, την εξορία, τον θάνατο, την ποίηση εν διωγμώ. «Του χωρισμού την επιστήμη έχω σπουδάσει /Μες στις λυσίκομες της νύχτας οιμωγές» έγραφε ο Μάντελσταμ [3]. Στους ποιητές που σπούδασαν την επιστήμη του χωρισμού, δεν ταιριάζουν τα μνημόσυνα, παρά μόνο ένα ευγενικό νεύμα αποχαιρετισμού, μέχρι να ξαναβρεθούν στον ευκτήριο οίκο όπου συγκατοικούν οι εξόριστοι ποιητές των αιώνων.

    Εάν ο θάνατος ενός ποιητή είναι ο τελευταίος κρίκος στην

    αλυσίδα των επιτευγμάτων του,

    τότε το τέλος του ποιήματος είναι η αρχή της εξορίας,

    Οβίδιε.

    («Οσίπ Μάντελσταμ», Η Στέππα)

Η ποίηση για τον Ελευθεράκη είναι το αχνό φως που φωτίζει τα σκοτάδια της Ιστορίας.

    Σβήσε το φως· ένα κερί αρκεί

    για να φωτίσει την στολή της ψυχής-

    μεθαύριο θα μας δεξιωθεί

    ο Ιησούς της Ιστορίας.

    («Ιωσήφ Μπρόντσκι», Η Στέππα)

Η ποίηση του 20ού αιώνα, αιώνα των παγκόσμιων πολέμων, έγινε τέχνη ενός ζοφερού τοπίου, με λιγοστά ξέφωτα που μόνο η μνήμη μπορεί να φτάσει. Κι ο Δημήτρης Ελευθεράκης με τη Στέππα στράτευσε τη φωνή του σ’ αυτήν την θρηνητική και ευλαβική παράδοση της μνήμης. Στο Ρέκβιεμ για έναν φίλο (2005), ποίημα αποχαιρετισμού για τον Ηλία Λάγιο, ο ποιητής παρουσιάζει τους «φύλακες αγγέλους» που οραματίστηκε ο Χέλντερλιν, τους «τρομερούς αγγέλους» του Ρίλκε, να παραστέκουν στον θάνατο των ποιητών σωπαίνοντας.

    Ανάμεσα στο σκοτεινό και το γαλάζιο αστράφτουν οι άγγελοι. Όμως οι ουράνιοι

    ξέρουν καλά την όψη μας να προστατεύουν

    από τη λάμψη των φτερών τους· μας δίνουν το λυκόφως.

    […]

    Μα κοίτα· πέφτει επάνω στο γυαλί του παραθύρου

    μια μεταφυσική ψιχάλα.

    μαζί με την απόλυτη βεβαιότητα

    ότι δεν αφουγκράζεσαι από κάπου τις σκέψεις μου.

Όμως αυτή η σιωπή των αγγέλων είναι που δίνει φωνή στους ποιητές. Δικό τους έργο είναι οι αποχαιρετισμοί, τα «adieux», τα «εγκώμια». Μετά τη Στέππα και το Ρέκβιεμ για ένα φίλο, στην επόμενη συλλογή του, τα Εγκώμια (2013), θα συνυφάνει πένθιμα εγκώμια, μαζί με «εγκώμια άλατος», όπως ονόμαζαν οι αρχαίοι τους σκωπτικούς λόγους, φτιάχνοντας ένα αμάλγαμα γλυκόπικρης ποίησης για να αποχαιρετίσει πρόσωπα της ιστορίας και του μύθου, προτομές «αθανάτων», αγάλματα ηρώων, πλάι σε τραγικές φιγούρες των αφανών. Εδώ χαιρετά λυρικά αλλά και σαρκαστικά, και οργισμένα:

    Δεν είναι αυτή πατρίδα για κανέναν!

    Στο φως του Άδη πισωγύρισε και χάσου

    Με ξύλινο άλογο σε ψεύτικη αρένα

    και πλαστικό περίστροφο, θα ‘ρθω κοντά σου.

    «Περικλής Γιαννόπουλος», Εγκώμια

Το ποίημα που προτάσσει στη συλλογή Εγκώμια, είναι μια επιστολή που γράφει ο Μαρσύας στον Απόλλωνα, αλλά κι ένας χαιρετισμός στον Καρυωτάκη, τον Σεργκέι Γεσένιν, την Μαρίνα Τσβετάγεβα:

    Τουλάχιστον θα έχω παίξει τον αυλό

    (αυτή την τέχνη της αναπνοής)

    κι ύστερα θα ’μαι ολόκληρος μία πληγή:

    το αίμα μου θα γίνει πίδακας,

    οι μύες μου θα κρέμονται γυμνοί, κι οι φλέβες μου

    θα πάλλονται στον ανοιχτό αέρα σαν χορδές.

    […]

    Και το τομάρι που θα κρέμεται απ’ τα κλαδιά μιας λεύκας

    θα λέει: είναι του θεού η τέχνη, όχι δική μου.

    «Επιστολή του Μαρσύα στον Απόλλωνα»

Τα ποιήματα της συλλογή Εγκώμια (2013) προσθέτουν στη μνήμονα φωνή την ειρωνεία του θνητού μπροστά στους ίσκιους των «αθανάτων». Με βλέμμα αμείλικτο ο ποιητής περιπλανιέται στις στενωπούς της ιστορίας:

    […] Η ιστορία είναι μια επιτύμβια πλάκα

    με αριθμούς κι ονόματα. Κι ο ποιητής

    μια πολυμήχανη σκιά που ασπρίζει στο φως.

    («Οδυσσέως δίκη», Εγκώμια)

Τι σημαίνουν τα ποιήματα αποχαιρετισμών του Δημήτρη Ελευθεράκη; Η σκέψη αυτή με βασανίζει από παλιότερα. Γιατί διαλέγει αυτόν τον τρόπο για να ρίξει το «λυρικό βέλος» του; Αποχαιρετά τους θνητούς πριν εισέλθουν στην αιωνιότητα; Δεξιώνεται τους νεκρούς για να κρυφοκοιτάξει αυτό που είδε ο Ορφέας; Εδώ μπορώ μόνο να εκφράσω μια σκέψη μου, ότι ίσως οι αποχαιρετισμοί του Δημήτρη Ελευθεράκη μπορούν να διαβαστούν σαν μια σύγχρονη «μελέτη θανάτου», που γίνεται σκοπός και στάση ζωής· σ’ αυτήν, ζωτική θέση έχει η μνήμη, η μνημόνευση, η αναμνημόνευση που γίνεται συμφιλίωση με τον θάνατο και αγάπη για τη ζωή. Το ποίημα επιστρέφει στην πηγή του, γίνεται κραυγή, ευχή, προσευχή, αγάπη. Ίσως ο ποιητής του Ρέκβιεμ και των Εγκωμίων θέλει να μας θυμίσει ότι αυτός είναι ο κύριος ρόλος του ποιητή «σ’ έναν μικρόψυχο καιρό», κι ανάλογα χαράζει την πορεία του. Η επίγνωση των ηθικών προβλημάτων που ανέκυψαν στην ανθρώπινη κοινότητα μετά από τη μαζική εξόντωση εκατομμυρίων άμαχων έγινε προσωπική ευθύνη του καθενός, κι έτσι την προσέλαβε κι ο ίδιος, που επί χρόνια στη Γερμανία ασχολήθηκε με το Ολοκαύτωμα. Ίσως μέσα από αυτήν την προσωπική εμπειρία αισθάνθηκε ότι η γραφή για τον ανθρώπινο κατατρεγμό και τον θάνατο δεν είναι καθήκον αλλά δικαίωμα που κερδίζεται: «όταν η ιστορική εμπειρία γίνεται βίωμα προσωπικό, πιστεύω ότι ο καλλιτέχνης κερδίζει [αυτό το] το δικαίωμα» [4].

Τα ποιήματά του Δημήτρη Ελευθεράκη συνθέτουν έναν κόσμο ανοιχτό στην φυσική και μεταφυσική α-πορία, αλλά όχι στην ποίηση που «κλείνεται αυτάρεσκα σε μια κουραστική αυτοαναφορικότητα», ή σε μια «τουριστική αντίληψη της ζωής και της τέχνης» [5]. Τα μεγάλα ηθικά διλήμματα, όμοια με την «πληγή» που από μέσα της βγαίνει το ποίημα [6], κατευθύνουν τον μετρημένο και είρωνα λυρισμό του.

«Θα με ενδιέφερε περισσότερο ο Θεός που φανερώνεται στον άλλο ως πρόσωπο, ένα πέρασμα δηλαδή από την μεταφυσική στην ηθική», γράφει ο Ελευθεράκης. Η έγνοια για το άγνωστο και το έσχατο, η συνείδηση της ηθικής στάσης μπροστά στο βλέμμα του άλλου, για την οποία μιλά ο Λεβινάς, τον οδηγεί σ’ αυτό το πέρασμα και στο κομβικό ερώτημα: «Άραγε είναι εφικτή μια αναβάπτιση των λέξεων στη χαμένη τους αθωότητα, μετά τα “σκοτάδια θανατηφόρου λόγου” του Τσέλαν;» [7].

Στην τελευταία συλλογή του, Άσπρα μήλα (2020), ο Δημήτρης Ελευθεράκης επιδίδεται σε μια άσκηση που πλησιάζει την τελετουργία: παίζει τις λέξεις σαν νότες σε μικρό κλειδοκύμβαλο πατώντας ελαφρά τα πλήκτρα και τις μεταμορφώνει σε κάτι άλλο, σαν τα μήλα που γίνονται άσπρα και λάμπουν ολόλευκα, σ’ αυτόν και τον άλλο κόσμο. Ποιήματα εμβληματικά, που σου εντυπώνονται και τα αποθέτεις στο στήθος σου:

    Τώρα γνωρίζω τι σημαίνει αγάπη:

    η πείνα του ποιητή για μελάνι και δέρμα·

    ο θρίαμβος της γλώσσας και των δοντιών,

    τροφή, η ανάγκη μας για τον άλλο.

    («Η μούσα του κανενός»)

Εδώ ο ποιητής των Εγκωμίων αποχαιρετά τους ποιητές ρίχνοντας γέφυρες που ενώνουν το έσχατο της ζωή με το άρρητο του θανάτου:

    Άλλοι φεύγουν γλιστρώντας απ’ το κατάστρωμα ενός καραβιού κι άλλοι με τα μάτια στο ταβάνι ένα ξημέρωμα μόνοι,

    άλλοι την ώρα του ύπνου κι άλλοι με μια σφαίρα στο στήθος.

    […]

    Όλοι πάντως μένουν μόνοι: σε μια φωτισμένη παγόδα ή σ’ ένα κρεβάτι που τυλίγουν οι φλόγες

    κι ύστερα γίνεται βάρκα σ’ αμίλητα σκοτεινά νερά.

    («Ευχή»)

Εμείς, άφωνοι μπροστά στον άκαιρο θάνατό του και στο κενό που αφήνει στις καρδιές μας, κρατάμε σαν μάθημα ζωής τα ποιήματα του αποχαιρετισμού που μας άφησε. Θα συνεχίσει να μας μιλά γι’ αυτά, θα πιάνει την γραφή από εκεί που ξεγράφεται, για να την δέσει στην ψυχή ξανά και ξανά.

    Θέλω να μιλήσω γι’ αυτά, δένω κλωστή στη γλώσσα

    και ξεδένεται, πιάνω γραφή να γράψω και ξεγράφεται.

Σημειώσεις

1.     Με το περίστροφο του Μαγιακόφσκι. Μια συζήτηση για την ποίηση μεταξύ των ποιητών Δημήτρη Αγγελή, Δημήτρη Ελευθεράκη, Σταμάτη Πολενάκη, εκδόσεις Ερατώ, Αθήνα 2010.
2.     Ο Δημήτρης Ελευθεράκης έδειξε τα ποιήματα της Στέππας στον Ηλία Λάγιο, που αναγνώρισε αμέσως την αυθεντικότητα και την ιδιαιτερότητα της φωνής του, μιλούσε γι’ αυτά με θαυμασμό και μεσολάβησε να βγουν στις εκδόσεις Νεφέλη, όμως το βιβλίο εντέλει τυπώθηκε μετά τον θάνατό του.
3.     Από το ποίημα Τristia της ομώνυμης συλλογής που δημοσίευσε ο Μάντελσταμ το 1922 –σε μετάφραση Άρη Αλεξάνδρου. Ο Ρώσος ποιητής αναφέρεται υπαινικτικά στα Tristia (Θλιβερά ποιήματα) του εξόριστου Οβίδιου, που έπεσε θύμα της δυσμένειας του ηγεμόνα.
4.     Με το περίστροφο του Μαγιακόφσκι…, ό.π., σ. 23.
5.     Με το περίστροφο του Μαγιακόφσκι…, ό.π., σ. 25.
6.     «Είναι πολύ δύσκολο να γράψει κανείς χωρίς μια πληγή, και αυτή η πληγή είναι σαφώς και ιστορική… », Με το περίστροφο του Μαγιακόφσκι…, ό.π., σ. 24.
7.     Με το περίστροφο του Μαγιακόφσκι…, ό.π., σ. 61.

***

[αυτό, καθώς και οι υπόλοιπες αναφορές στον ποιητή κι ένα ανέκδοτο δοκίμιό του, 

στον σύνδεσμο που παρατίθεται στην αρχή της σελίδας, στο 2ο τεύχος του  e-περι-

οδικού frear, με την μορφοποίηση  του περιοδικού]

© Assimina